BESTECİ VE İCRACILAR

TATYOS EFENDİ (TATEOS ENKSERCİYAN)

(1858-1913)

Ermeni asıllı Türk bestekârı, kemani ve kanuni. İstanbul’da Ortaköy’de doğdu. Kilise mugannîlerinden Manokyan Enkserciyan’ın oğludur. Babası Manokyan Enkserciyan, kilise mugannisiydi. Kanûnla başlamış daha sonra kemana dönmüştür. Ortaköy Ermeni ilkokulunu bitirdi. Çilingir, sonra savatçı çırağı oldu. Dayısı Movses Papazyan’dan kaanûn öğrendi. Sonra Sebuh’tan keman, Civan’dan ve Astik’ten musiki meşk etti. Galata’da Pirinççi Gazinosu’nda kaanun çalmaya başladı. Arşak Çömlekçiyan, M.M. Kamsoy, N.M Yürü, M. Sunar’a müzik ve Abdülkâdir Töre’ye keman dersi verdi.

Kara sarılıktan ve muhakkak ki alkolden öldü. Kadıköyü Uzunçayır Ermeni kabristanına gömüldü. Oradaki kilisenin ölü vukuuat defterinde “Tateos 1913 çalgıcı” kaydı düşülmüştür. Cenazesinde 15 kişiden fazlası yoktu.

Türk Musikisi’nde azınlıklardan çok değerli bestekârlar yetişmiştir. Bunların içinde Rumlar’dan Zaharya, Yahudiler’den İsak, Ermeniler’den Tatyos başta gelir. Kaanunla başlamış, sonra kemâna dönmüştür. Lem’i Atlı, hâtıralarında, iyi keman çalamadığını, geçimsiz, sarhoş ve rûhan sefîl olduğunu, fakat musikiyi iyi bildiğini, iyi bestekâr olduğunu ve Allah’ın kendisine verdiği bu büyük kaabiliyetten gafil bir ömür geçirdiğini yazar. Tatyos, piyasada büyük şöhret yapmış, çok güzel fasıllar idare etmiştir. Fasıl musikisi için çok tutulan şarkılar ve saz eserleri bestelenmiştir. Şevkı Bey’le pek sevişirlerdi. Vasil de Tatyos’un bestekârlığını takdîr eder, bestelediklerini kendisinin çalmamasını, çaldırmak için kendisine getirmesini söyler, çok zaman arkadaşları ile kavga çıkarıp muhtaç hale düşen Tatyos’u himaye ederdi. Evli olan Tatyos’un 3 kızkardeşi vardı. Çok iyi nota bilir, bir nağmeyi derhal yazardı. Bazı manzûmeler de kalame almıştır. Orta derecede, güzel, çok güzel şarkılar bestelemiştir. Saz eserleri de parlaktır. En parlak parçaları sırasıyle Kürdî’li Hicâzkâr Saz Semâîsi, Sûznâk Peşrevi ve Hüseynî Saz Semâîsi’dir ki, Türk saz musikisinin şâheserleri arasında yer alırlar, ölümsüz parçalardır.