Santur

ÇALGILAR

SANTUR

Organolojinin «vurmalı kitharalar» arasında incelediği çalgılardandır. Eski Yunanca’dan alınan kithara terimi, her biri skalanın belli bir sesini veren çok sayıdaki teli, ses tablasına (göğüs) paralel bir düzlem oluşturan telli çalgıların ortak adıdır. Kitharaların rezonatörü genellikle, göğsü ve sırtı birbirine paralel olan bir kasa biçimindedir. Sözgelimi kanun, bir mızraplı kitharadır.

Eski Asurluların ve Eski Mısırlıların, arp türünden çalgılarını, kimi zaman yatay konumda tutup, tellerine çubuklarla vurarak çaldıkları biliniyor. Bu, santurun değilse bile, santur fikrinin atasıdır. Mızraplı kitharalar, kronolojik olarak vurmalı kitharalardan öncedir. İlk santurların, mızrap yerine vurma çubuklarıyla çalınan ve kanunun atası olan antik Mezopotamya çalgıları olduğu sanılıyor. Santur türünden çalgılarda teller, üçlü, dörtlü veya beşli gruplar halinde akortlanır.

Eski İran ve eski Osmanlı santurunun yapısal özellikleri hakkında kesin bilgilere sahip değiliz. Bugünkü İran santuru, XIX. yüzyıl Osmanlı santurundan bir hayli farklıdır.

XIX. yüzyıl Osmanlı santurunun günümüze ulaşmış hiçbir örneği bu santura benzemez. Günümüze ulaşabilmiş az sayıdaki XIX. yüzyıl Osmanlı santurlarının hiçbiri, boyutlar ve tel sayısı bakımından diğerine benzemez.