TÜRK MÜZİĞİ SÖZLÜĞÜ
Hadrâ
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış bir birleşik makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hafîf
Klâsik Türk müziğinde kullanılan 32 süreli büyük usûl. Sekiz adet farklı düzümlerdeki Sofyân usûlünün birleşmesiyle meydana getirilmiştir. Peşrev, kâr, beste, ilâhî ve tevşîh gibi formlarda kullanılmıştır.
Hafif çalmak
Düşük sesli bir icrâ şeklini öngören nüans terimi. Leggiero, leg (it.). Leicht (alm.).
Hafîfü'l-Hezec
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış büyük usûl olan Hezec usûlünün (Bkz. Hezec) hafif mertebesi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hâkim
Bkz. Güçlü.
Hakimiyetle
hakimiyet ifadesi ile icrâ edilmesini anlatan nüans. Dominando (it.).
Halay
Doğu, Orta ve Güney Anadolu bölgelerinde oynanan sıralı ve dairesel karakterli oyunlar ile bu oyunların müziklerine verilen genel isim. Alay kelimesinden geldiği ve topluluk anlamı olduğu sanılan bu terim Türk halk müziği ve oyunlarının en büyük dağarcığını oluşturur. Kadın erkek birlikte oynanabildiği gibi ayrı gruplar halinde de oynanmaktadır.
Halîle
Bkz. Zil.
Hâlile-zen
Bkz. Zil-Zen.
Halk Bilimi
Folklor. Halkın geleneksel kültürünü kendine özgü metotlarla inceleyen bilim dalı. Halk müziği araştırmalarının önemli bir kısmı halk biliminin metodları kullanılarak yapılmaktadır. Bu türden müzik araştırmalarına "Müzik Folkloru" da denir.
Halk Oyunu
Yöresel oyunlara verilen genel isim. Bu oyunların müzik eşlikli olanlarıyla birlikte çocukların ve büyüklerin kendi aralarında oynadıkları yüzük oyunu, körebe gibi oyunları da bu kategoriye almak mümkündür. Halk arasında bu isim yaygın olmakla birlikte son zamanlarda dans terimi daha sık kullanılır hale gelmiştir.
Halk müziği
Halk kültürünün geleneksel özelliklerini sürdüren kitle tarafından üretilen ve uygulanan müzik türünün genel ismi. Bünye itibarıyla halk müziği dînî ve din dışı olarak ikiye ayrılır. Din dışı halk müziğinin dağarcığı diğerine göre çok daha fazladır. Türk halk müziği yöresel çeşitlilik, kullanılan çalgılar ve içerdiği konular bakımından büyük bir kültürel zenginliği meydana getirmektedir.
Halk türküsü
Yerel sözlü ezgi repertuarını tanımlamak için şehirlilerin kullandıkları bir müzik terimi.
Hamdiyye
Klâsik Türk müziğinde bir ilâhî çeşidi. Allah'a şükür niteliğindeki ifadeleri içeren güfteler üzerine bestelenen ilâhîler bu çeşide girer.
Hâne
Klâsik Türk Müziği eserlerinde kompozisyon gereği güftenin mısraları ve ezginin seyri sebebiyle birbirinden ayrılan kesitlerin her birine verilen isim. Nakış formu haricindeki hemen hemen tüm formlar dört hâneden oluşur. Birinci hâneye Zemin-hâne veya Ser-hâne, ikinci hâneye Nakarat veya Mülazime, üçüncü hâneye Meyan-hâne ve dördüncü hâneye Son-Hâne, Nakarat veya Mülazime adları verilmektedir.
Hânende
Şarkıcı. Klâsik Türk müziğinde sesiyle müzik icrâ eden kişilere verilen isim.
Hareket
1. Bir sesin başka bir sese doğru ilerlemesi.
2. Bestenin ya da çalgıların/sesin icrâsının hızlılık derecesi.
Hareketli (=Canlı)
Daha hareketli (yürük) bir tempoda icrâ etmeyi öngören bir nüans terimi. Örn: Allegro mosso = canlı bir şekilde çabuk. Mosso (it.).
Harput Ağzı
Harput/Elazığ yöresinde yaygın olan uzun hava söyleme tavrına verilen isim.
Harrân
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış bir birleşik makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Harzem
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış 14 süreli bir küçük usûl. İki adet Türk Aksağı usûlü ile bir Sofyan usûlünün birleştirilmesiyle meydana getirilmiştir. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hava
Halk ağzında "müzik" karşılığı kullanılan terim. Müziği ifade etmek için kullanılan diğer öğeler de hava terimi ile anlamdaş kullanılmıştır. Örneğin hava, aynı zamanda ezgi, melodi, düzenlenmiş kalıp ezgi anlamında, çeşitli makam kalıpları anlamında veya türkü, mâni gibi ezgilendirilmiş edebi ürünler anlamlarında kullanılmaktadır.
Hava çekmek
Uzun hava söylemek, bazen de türkü icrâ etmek anlamlarında kullanılan halk terimi.
Havâî (=Hevâyî/Merdem-zâd)
Klâsik Türk müziğinde taksim formuna eskiden verilmiş adlardan biri.
Hâver
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam.
Hâvî
Klâsik Türk müziğinde kullanılan 64 süreli büyük usûl. İki adet Sofyân, iki adet Yürük Semâî, yedi adet Sofyân ve bir adet Nîm Hafîf usûlünün birleştirilmesiyle meydana getirilmiştir. Beste ve peşrev gibi formlarda kullanılmıştır.
Hayâl-i Murâd
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hayân
Klâsik Türk müziğinde kullanılan birleşik makam. Bazı teorisyenler bu makamın Neveser makamının bir çeşidi olduğunu belirtmektedir. Karar sesi rast (sol)'tır.
Haytma
Türkü, mâni, uzun hava gibi ezgileri seslendirmek. Aytmak.
Hazân
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hazırlanmaksızın
İçten geldiği gibi ve doğaçlama olarak bestelenmiş havasını veren. Doğaçlama. Improvise (fra.).
Hece
Kelimenin iç vurgularına bağlı olarak biçimlenen en küçük parçası. Örneğin Türkü: Tür+kü biçiminde iki heceden oluşur.
Heceleri belirtmek
Hecelerin üstüne basa basa, belirtilerek söylenmesi ya da çalınması.
Hece vezni
Hece sayısına bağlı olarak şekillenen şiir ölçüsü. Türk halk edebiyatı ürünlerinin büyük kısmı hece vezni ile şekillendirilmiş şiirlerden oluşmaktadır.
Heftgâh
Klâsik Türk müziğinde kullanılan makam. Bazı teorisyenlere göre aktarılmış (şed) makam olarak tanımlanmıştır. Segâh makamının dizisinin nîm hicâz (bakiye diyezi almış do) sesi üzerine aktarılmasıyla meydana getirilmiştir. Karar sesi nîm hicâz (bakiye diyezi almış do), güçlü sesi hüseynî aşîrân (mi)'dır.
Hegit
Daha çok Güney Türkmenleri arasında icrâ edilmiş, ancak günümüzde kullanılmayan yaylı bir halk çalgısı. Egit, eğit.
Helhele
Güney Anadolu'da kadınların heyecan, sevinç, üzüntü gibi duygulanımları sırasında li li li li veya lü lü lü lü gibi sesler çıkartmalarına verilen isim. Zılgıt ya da Tilili de denir
Hepsi birlikte
Tüm orkestranın, tüm çalgıların, tüm seslerin aynı anda icrâ etmesini öngören terim. Tutti (ita.).
Heptakord (Yedilitüm)
Oktav içindeki 7 diyatonik derecenin oluşturduğu sistem.
Heterofoni
Esas ezginin herhangi bir noktasına ikinci bir konsonan (uyumlu) nota eklenmesi.
Heyecanlı
Kendini kaptırarak, heyecanlı bir ifade ile icrâyı öngören nüans. Animato ma non troppo (it.) ; Bu canlılığın ve heyecanın aşırı olmaması gerektiğini ifade eden terim. Animato (it.).
Hezec
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış 22 süreli büyük usûl. Peşrev, Beste ve Kâr formlarının ölçülmesinde kullanılmıştır. Hezec-i Arabî ve Hezec-i Türkî gibi çeşitleri ile Hezec-i Hafîf ve Hezec-i Sakıyl gibi mertebeleri mevcuttur.
Hızı genişleterek
Hem hızı genişleterek/yavaşlatarak hem de sesin kuvvetini gitgide artırarak yapılması öngörülen icrâ. Largando (it.).
Hızlandırmak
Bir müzik eserinin hızını gitgide arttırmak. Presser (fra.).
Hicâz
1. Klâsik Türk müziğinde tiz sekizlideki küçük mücenneb diyezi almış do veya bakiye bemolü olmuş re sesi.
2. Klâsik Türk müziğinde kullanılan basit makam. dügâh (la) sesi üzerindeki (yerinde) Hicâz dörtlüsüne, nevâ (re) sesi üzerine aktarılmış bir Rast beşlisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Çoğunlukla inici-çıkıcı ve bazen çıkıcı bir seyir özelliklerine sahiptir. Karar sesi dügâh (la), güçlü sesi nevâ (re)'dır. Asma kararları, Hûmayun makamının da asma kararları olan Nikriz çeşnili nîm hicâz (bakiye diyezi almış do) ve dik kürdî (bakiye bemolü almış si) sesleri ile Hicâz ailesinin diğer makamlarının (Bkz. Hicâz ailesi) yarım karar yaptıkları seslerdir. Bu seslerden nevâ (re) sesi üzerine aktarılmış Bûselik, hüseynî aşîran (mi) sesi üzerine aktarılmış Uşşak ve Hicâz çeşnileri ile de asma kararlar yapılır.
Hicâz-Acem
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hicâz makamı çeşidi.
Hicâz Âilesi
Klâsik Türk müziğinde basit makamların içinde yer alan bir kategori. Dügâh (la) sesinde Hicâz çeşnisi ile karar vermeleri ve inici-çıkıcı bir seyir özelliği taşımaları sebebiyle birbirine benzeyen Hümâyûn, Hicâz, Uzzal ve Zirgûleli Hicâz makamları bu kategoriye girer. Bu makamları birbirinden ayıran özellikler güçlü sesleri ve bu seslerin üzerindeki çeşnilerin farklı olmasıdır. Türk müziğinde Hicâz ailesindeki makamlar arasında geçki son derece sık kullanılmıştır.
Hicâz-Aşîrân
Bkz. Râhat-fezâ.
Hicâz Beşlisi
Klâsik Türk müziğinde dügâh (la) sesi üzerinde (yerinde) bir Hicâz dörtlüsüne (Bkz. Hicâz dörtlüsü) bir tam ses yani bir tanini eklenmesiyle meydana gelen beş sesli kalıp dizi.
Hicâz-Bûselik:
Hicâz-Bûselik
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hicâz makamı çeşidi. Dede Efendi tarafından Hicâz makamının temel dizisine, Bûselik beşlisinin veya Bûselik makamının temel dizisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir.
Karar sesi dügâh (la), güçlü sesi nevâ (re)'dır.
Karar sesi dügâh (la), güçlü sesi nevâ (re)'dır.
Hicâz-Büzürk
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hicâz makamı çeşidi.
Hicâz-Dilkeş
Türk müziğinde kullanılmış Hicâz makamı çeşidi.
Hicâz Dörtlüsü
Türk müziğinde dügâh (la) sesi üzerinde (yerinde) bir tam dörtlü oluşturacak şekilde dizilen dört sesten oluşan kalıp dizi.
Hicâzeyn
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hicâz makamı çeşidi. III.Selim tarafından Hicâz makamının temel dizisine, hüseynî aşîrân (mi) sesi üzerine aktarılmış bir Hicâz makamı dizisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. İçerisinde iki adet Hicâz makamı dizisinin kullanılmış olması sebebiyle makama, "İki Hicâz" anlamına gelen "Hicâzeyn" adı verilmiştir. Karar sesi üseynî aşîrân (mi), güçlü sesleri dügâh (la) ve nevâ (re)'dır.
Hicâz-Gerdâniye
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hicâz makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hicâz-Geveşt
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hicâz makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hicâz Hüseynî
Alî-Şâh'ın Hisâr makamına verdiği isim.
Hicâz-ı Garîb
Bkz. Garîb Hicâz.
Hicâz-ı Hicâz
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hicâz makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hicâz-ı Hümâyun
Bkz. Hümâyun.
Hicâz-ı Muhâlif
Bkz. Râhat-fezâ.
Hicâz-ı Muhâlifek
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hicâz makamı çeşidi.
Hicâz-Irâk (=Hicâzî Irâk)
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hicâz makamı çeşidi. Hicâz makamının temel dizisine, ırak (bakiye diyezi almış fa) sesi üzerine aktarılmış segâh dörtlüsü olan ırak dörtlüsünün eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi ırâk, güçlü sesleri dügâh (la) ve nevâ (re)'dır.
Hicâz-ı Rekb
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hicâz makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hicâz-ı Rûmî
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hicâz makamı çeşidi. Hicâz makamının temel dizisine, Hisâr makamının temel dizisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir.
Hicâz-ı Türkî (=Türkî Hicâz)
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hicâz makamı çeşidi. Hicâz makamının temel dizisine Nikrîz makamının temel dizisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi rast (sol)'tır.
Hicâzî
Türk müziğinde Hicâz makamının eski isimlerinden biri.
Hicâzî Irâk
Bkz. Hicâz-Irâk.
Hicâzî Isfahan
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hicâz makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hicâzî Uşşâk
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hicâz makamı çeşidi. Hicâz veya Hümâyûn makamının temel dizisine, Uşşak veya Hüseynî makamının temel dizisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Bir nefeste rastlanan makama bu ismi Rauf Yektâ Bey vermiştir. Karar sesi dügâh (la), güçlü sesleri nevâ (re) ve hüseynî (mi)'dir.
Hicâzkâr
Klâsik Türk müziğinde kullanılan makam. Bazı teorisyenlere göre aktarılmış (şed) bir makam olarak tanımlanmıştır. Fakat aynı zamanda ana dizinin değişikliğe uğramasıyla birleşik makam olarak da kullanılmıştır. Ana dizi değişmediği, sadece rast (sol) sesi üzerine aktarıldığı takdirde Zîrgûle'li Hicâz makamının temel dizisinin rast (sol) sesi üzerine aktarılmasıyla meydana getirilmiştir. İnici bir seyir özelliğine sahiptir. Karar sesi rast (sol), güçlü sesleri gerdâniye (sol) ve nevâ (re)'dır. Asma kararları, ana dizi değişmediği takdirde nevâ (re) sesi üzerine aktarılmış Hicâz, çargâh (do) sesi üzerine aktarılmış Nikrîz ve segâh (koma bemolü almış si) sesi üzerine aktarılmış Hüzzâm çeşnileri; ana dizi değiştiği takdirde ise nevâ (re) sesi üzerine aktarılmış Kürdî, çargâh (do) sesi üzerine aktarılmış Bûselik çeşnileridir.
Hicâzkâr-Bûselik
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hicâzkâr makamı çeşidi. Santûrî Ethem Efendi tarafından Hicâzkâr makamının temel dizisine, Bûselik beşlisi veya Bûselik makamının temel dizisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi dügâh (la), güçlü sesi nevâ (re)'dır.
Hicâzkâr-ı Kadîm
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hicâzkâr makamı çeşidi.
Hicâzkâr-Kürdî
Klâsik Türk müziğinde Kürdî'li Hicâzkâr makamının eski ismi.
Hicâz-Mâye
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hicâz makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hicâz-Nevrûz
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hicâz makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hicâz-Selmek
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hicâz makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hicâz-Şehnâz
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hicâz makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hicâz-Zemzeme
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hicâz makamı çeşidi. Hicâz makamının temel dizisine Kürdî dörtlüsünün eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi dügâh (la), güçlü sesi nevâ (re)'dır.
Hicâz-Zengûle
Bkz. Zengûle.
Hicâz-Zirgûle
Bkz. Zengûle.
Hicranî
Hisâr
1. Klâsik Türk müziğinde tiz sekizlideki küçük mücenneb diyezi almış re veya bakiye bemolü almış mi sesi.
2. Klâsik Türk müziğinde kullanılan birleşik makam. Sûz-i Dil makamının temel dizisine Hüseynî beşlisinin veya Hüseynî makamının temel dizisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. İnici-çıkıcı bir seyir özelliğine sahiptir. Karar sesi dügâh (la), güçlü sesi hüseynî (mi)'dir. Asma kararları, hüseynî (mi) sesi üzerine aktarılmış Uşşak ve Kürdî, nevâ (re) sesi üzerine aktarılmış Rast ve Bûselik, çârgâh (do) sesi üzerinde (yerinde) Çârgâh, çârgâh sesi üzerine aktarılmış Pençgâh, segâh (koma bemolü almış si) sesi üzerinde (yerinde) Segâh, segâh sesi üzerine aktarılmış Eksik ve Tam Ferahnâk çeşnileri ile Segâh üçlüsüdür.
Hisâr-Aşîran
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hisâr makamı çeşidi. Râkım Elkutlu tarafından Sûz-i Dil makamının temel dizisine, hüseynî aşîran (mi) sesi üzerine aktarılmış bir Uşşak dörtlüsünün eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi hüseynî aşîrân (mi), güçlü sesi bûselik (si)'tir.
Hisâr-Bûselik
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hisâr makamı çeşidi. Bazı teorisyenlere göre makamın iki çeşit kullanımı mevcuttur. Bunlardan biri Hisâr makamını meydana getiren dizilerden birine (Bkz. Hisâr) Bûselik beşlisinin veya Bûselik makamının temel dizisinin eklenmesiyle; diğeri ise Hisâr makamını meydana getiren Sûz-i Dil makamına, Hüseynî beşlisi veya Hüseynî makamının temel dizisin yerine doğrudan Bûselik beşlisi veya Bûselik makamının temel dizisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. İnici-çıkıcı bir seyir özelliğine sahiptir. Karar sesi dügâh (la), güçlü sesi hüseynî (mi)'dir.
Hisârek
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hisâr makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hisâr-Evc
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hisâr makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hisâr-ı Büzürk
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hisâr makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hisâr-ı Gayr-ı Müsteâr
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hisâr makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hisâr-ı Nîk
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hisar makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hisâr-ı Vech-i Şehnâz
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hisâr makamı çeşidi. Şehnâz makamının dizisi ile Hisâr makamının dizisinin birbirine eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi dügâh (la)'tır.
Hisâr-Kürdî
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hisâr makamı çeşidi. Abdülbâki Nâsır Dede tarafından Hisâr makamının dizisine Kürdî dörtlüsünün eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi dügâh (la)'tır. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hocest
Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Homofon / Homofoni (=tek sesli)
Aynı sesi veren. Polifoninin (çok sesliliğin) tersi olarak da kullanılır. Benzer ses, benzer sesli de denilir.
Homoritmik
Eşit ritimlilik.
Hoplatma
Hora
Balkanlarda ve Trakya'da yaygın olan bir halk oyunu ve bu oyunda kullanılan ezgiye verilen isim.
Horan
Bkz. Horon.
Horâsânî (=Horâsân)
Klâsik Türk müziğinde kullanılan birleşik makam. Bazı teorisyenlere göre Uşşâk makamının temel dizisine, Vech-i Hüseynî, Dügâh, Uzzâl ve Zengûle makamlarının temel dizilerinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi dügâh (la)'tır.
Horâsânî-i Bayâtî
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Horlatma
Dilsiz kavallarda bazı sesleri armonikleriyle birlikte çıkartacak şekildi icrâ etmek. Sızlatmak da denir.
Horon
Orta ve Doğu Karadeniz'de yaygın olan toplu oyunlara verilen isim, bu isimle anılan ezgi.
Hôş-Âver
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hoş-Reng
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış 17 süreli büyük usûl. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hoş-Serâ(y)
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hoyrat
Sözleri cinaslı manilerden kurulu, serbest tartımlı ezgi. Daha çok Güney Anadolu ve Irak Türkmenleri arasında yaygındır.
Hûcet
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hûdavendigâr
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam.
Hûfte-Isfahan
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hûzî
Klâsik Türk müziğinde kullanılan birleşik makam. Uşşâk makamının temel dizisine Çargâh beşlisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi dügâh (la), güçlü sesi çargâh (do) ve nevâ (re)'dır.
Hûzî-Aşîrân
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hûzî makamı çeşidi. Hûzî makamının dizisine hüseynî aşîrân (mi) sesi üzerinde bir Hüseynî beşlisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi hüseynî aşîran (mi), güçlü sesleri dügâh (la), çargâh (do) ve nevâ (re)'dır.
Hûzî-Bûselik
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hûzî makamı çeşidi. Hûzî makamının dizisine Bûselik makamının temel dizisinin veya bir Bûselik beşlisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi dügâh (la)'tır.
Hûzî Nigâr
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hûzî makamı çeşidi.
Hüdayda
Ankara dolaylarının en yaygın oyun havalarından biri.
Hüdayda Düzeni
Ankara dolaylarının Hüdayda havasının ezgi kalıbına uyarlanmış bağlama düzenlerinden birine verilen isim. Alt tel la, orta tel re, üst tel re.
Hümâyûn (=Hicâz Hümâyûn)
Klâsik Türk müziğinde kullanılan basit makam. Dügâh (la) sesi üzerindeki (yerinde) Hicâz dörtlüsüne, nevâ (re) sesi üzerine aktarılmış bir Bûselik beşlisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Çoğunlukla çıkıcı-inici ve bazen de çıkıcı bir seyir özelliğine sahiptir. Karar sesi dügâh (la), güçlü sesi nevâ (re)'dır. Asma kararları, Hicâz makamının da asma kararları olan rast (sol) sesi üzerinde (yerinde) Nikrîz çeşnisi, nîm hicâz (bakiye diyezi almış do) ve dik kürdî (bakiye bemolü almış si) sesleri ile Hicâz ailesini oluşturan diğer makamların güçlü sesleri üzerindeki çeşniler olan nevâ (re) sesi üzerine aktarılmış Rast, hüseynî (mi) sesi üzerine aktarılmış Uşşâk ve Hicâz çeşnileridir.
Hüseynî
1. Klâsik Türk müziğinde tiz sekizlideki mi sesine verilen isim.
2. Klâsik Türk müziğinde kullanılan basit makam. Dügâh (la) sesi üzerindeki (yerinde) Hüseynî beşlisine, hüseynî (mi) sesi üzerine aktarılmış bir Uşşak dörtlüsünün eklenmesiyle meydana getirilmiştir. İnici-çıkıcı bir seyir özelliğine sahiptir. Karar sesi dügâh (la), güçlü sesi hüseynî (mi)'dir. Asma kararları, çargâh (do), segâh (koma bemolü almış si) ve nevâ (re) sesleri ile çargâh sesi üzerinde (yerinde) Çargâh, çârgâh sesi üzerine aktarılmış Pençgâh, segâh sesi üzerinde (yerinde) Segâh, Eksik Segâh, segâh sesi üzerine aktarılmış Ferahnâk ve Eksik Ferahnâk, nevâ sesi üzerine aktarılmış Rast ve Bûselik çeşnileri ve Segâh üçlüsüdür.
3. Alevi-Bektaşî toplulukları arasında kullanılan bir makam ve bu makam kalıbıyla icrâ edilen kalıp ezgi.
Hüseynî-Acem
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hüseynî makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hüseynî-Arabân
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hüseynî makamı çeşidi. Hüseynî makamının temel dizisine, Arabân makamının temel dizisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir.
Hüseynî-Aşîrân
1. Klâsik Türk müziğinde orta sekizlideki mi sesine verilen isim.
2. Klâsik Türk müziğinde kullanılan birleşik makam. Dügâh (la) sesi üzerindeki (yerinde) Hüseynî makamının temel dizisine, hüseynî aşîrân (mi) sesi üzerine aktarılmış bir Uşşak dörtlüsünün eklenmesiyle meydana getirilmiştir. İnici bir seyir özelliğine sahiptir. Karar sesi hüseynî aşîrân (mi), güçlü sesi hüseynî (mi) ve dügâh (la)'tır. Asma kararları çargâh (do) sesi üzerinde Çargâh, nevâ (re) sesi üzerinde Rast ve Bûselik, segâh (koma bemolü almış si) sesi üzerinde Segâh ve Ferahnâk, rast (sol) sesi üzerinde Rast, ırak (bakiye diyezi almış fa) sesi üzerinde Segâh ve yegâh (re) sesi üzerinde Rast çeşnileri ile segâh sesi üzerinde Segâh üçlüsüdür.
Hüseynî-Aşîrân-ı Cedîd (=Aşîrân-ı Cedîd)
Klâsik Türk müziğinde Sadullah Ağa'nın Zincir ve Hafîf besteleri ile III.Selim'in Sengin ve Yürük Semâîlerinden oluşan Hüseynî Aşîran faslına mecmualarda verilen isim.
Hüseynî Beşlisi
Klâsik Türk müziğinde dügâh (la) sesi üzerinde (yerinde) Uşşak dörtlüsüne (Bkz.Uşşak dörtlüsü) bir tam ses yani bir tanini eklenmesiyle meydana gelen beş sesli kalıp dizi.
Hüseynî-Bûselik
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hüseynî makamı çeşidi. Kâzım Uz tarafından Hüseynî makamının temel dizisine, Bûselik beşlisi veya Bûselik makamının temel dizisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi dügâh (la), güçlü sesi hüseynî (mi)'dir.
Hüseynî- Gerdâniye
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hüseynî makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hüseynî-Geveşt
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hüseynî makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hüseynî-Gül'izâr
Bkz. Gül'izâr.
Hüseynî-Horâsânî
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hüseynî makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hüseynî-Kürdî
Bkz. Hüseynî-Zemzeme.
Hüseynî-Nevrûz
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hüseynî makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hüseynî-Nikrîz
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hüseynî makamı çeşidi.
Hüseynî-Rehâvî
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Hüseynî makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hüseynî-Sabâ
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hüseynî makamı çeşidi. Hüseynî makamının temel dizisine Sabâ makamının temel dizisinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi çargâh (do) güçlü sesleri dügâh (la) ve hüseynî (mi)'dir.
Hüseynî-Şehnâz
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış bir Hüseynî makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hüseynî-Zemzeme (=Hüseynî-Kürdî)
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hüseynî makamı çeşidi. Hüseynî makamının temel dizisine bir Kürdî dörtlüsünün eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi dügâh (la), güçlü sesleri hüseynî (mi) ve nevâ (re)'dır.
Hüsn-ü Ân
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış bir birleşik makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hüzzam
Klâsik Türk müziğinde kullanılan birleşik makam. Segâh (koma bemolü almış si) sesi üzerindeki (yerinde) Hüzzâm beşlisine, eviç (bakiye diyezi almış fa) sesi üzerine aktarılmış bir Hicâz dörtlüsünün eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi segâh (koma bemolü almış si), güçlü sesi nevâ (re)'dır.
Hüzzam Beşlisi
Klâsik Türk müziğinde segâh (koma bemolü almış si) sesi üzerinde (yerinde) eksik dörtlü oluşturacak şekilde dizilen Hüzzam dörtlüsüne (Bkz. Hüzzam Dörtlüsü) bir tam ses yani bir tanini eklenmesiyle meydana gelen beş sesli kalıp dizi.
Hüzzam Dörtlüsü
Klâsik Türk müziğinde segâh (koma bemolü almış si) sesi üzerinde (yerinde) bir eksik dörtlü oluşturacak şekilde dizilen dört sesten oluşan kalıp dizi.
Hüzzam-ı Cedîd
Klâsik Türk müziğinde kullanılan Hüzzâm makamı çeşidi. Hüzzâm makamının temel dizisine, ırak (bakiye diyezi almış fa) sesi üzerine aktarılmış bir Segâh dörtlüsünün eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar sesi ırak, güçlü sesi nevâ (re) ve segâh (koma bemolü almış si)'tır.
Hüzzam-ı Kadîm
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış bir Hüzzâm makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.
Hüzzam-ı Rûmî (=Anadolu Hüzzamı)
Klâsik Türk müziğinde kullanılmış bir Hüzzam makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.