TÜRK MÜZİĞİ SÖZLÜĞÜ

Her bir parmağa bir rakam verilmek üzere müzik icrâsı sırasında icrâcıya çalgının üzerine parmaklarını nasıl yerleştireceğini, onları hangi sıra ile kullanacağını gösterme yöntemi.

Bir çalgının baştan sona bir eser için yazılmış notası. Örneğin, Beethoven'ın 5. Senfonisi'nin keman partisi.

Çalgı veya ses için yazılmış notaların birlikte okunabilmesi için üst üste dizilmiş hali.

Müzik eserinde belirli bir kesit.

Klâsik Türk müziğinde kullanılmış makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.

Genellikle kısa müzik eserlerine verilen isim.

Köçek, rakkas.

Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.

Piyano, org, arp gibi çalgıların ayakla kontrol edilen ve sesin yüksekliğini ya da uzatılmasını, ton değişimini kontrol etmeye yarayan parçası. Nota üzerinde pedalların kullanılması gereken yer kısaca Ped. şeklinde belirtilir.

Klâsik Türk müziğinde kullanılmış makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.

Temkinli ve tutumlu bir tempoda yapılması gereken icrâ. Bundan biraz daha hızlı fakat Andante'den daha ağır olan tempoya ise Largetto denilir. Largo (it.).

1. Klâsik Türk müziğinde nevâ sesine eskiden verilen isim.

2. Klâsik Türk müziğinde kullanılan birleşik makam. Pençgâh-ı Asl ve Pençgâh-ı Zâid olmak üzere iki çeşidi vardır. Bkz. Pençgâh-ı Asl, Pençgâh-ı Zâid.

Klâsik Türk müziğinde dügâh (la) sesi üzerine aktarılmış Rast dörtlüsünün pest tarafına bir tam ses yani bir tanini eklenmesiyle meydana gelen beş sesli kalıp dizi. Dolayısıyla bu dizinin yeri rast (sol) sesidir.

Klâsik Türk müziğinde kullanılan birleşik makam. Basit Isfahân (Bayâtî), Nevâ, Rast ve Acem'li Rast (içinde acem sesi yer alan Rast) makamlarının birbirine eklenmesiyle meydana getirilmiştir. İnici-çıkıcı bir seyir özelliğine sahiptir. Karar sesi Rast çeşnisi sebebiyle rast (sol), güçlü sesi nevâ (re)'dır. Asma kararları, hüseynî (mi) sesi üzerinde Uşşak, nevâ (re) sesi üzerinde Bûselik, segâh (koma bemolü almış si) sesi üzerinde (yerinde) Segâh ve Ferahnâk çeşnileri ile Segâh üçlüsü ve rast (sol) sesi üzerinde Pençgâh beşlisidir.

Klâsik Türk müziğinde kullanılmış Pençgâh makamı çeşidi. Günümüze örneği ulaşmamıştır.

Klâsik Türk müziğinde birleşik makam. Isfahân makamı dizisine rast (sol) sesi üzerindeki (yerinde) Pençgâh beşlisi, rast sesi üzerindeki (yerinde) Rast veya Acem'li Rast makamı dizilerinin eklenmesiyle meydana getirilmiştir. İnici-çıkıcı bir seyir özelliğine sahiptir. Karar sesi rast (sol)- güçlü sesi nevâ (re)'dır. Asma kararları, nevâ (re) sesi üzerinde Bûselik, segâh (koma bemolü almış si) sesi üzerinde Ferahnâk, bûselik (si) sesi üzerinde Nişâbur, dügâh (la) sesi üzerinde Uşşak ve Rast çeşnileri ile segâh sesi üzerinde Segâh üçlüsü ve rast sesi üzerinde (yerinde) Pençgâh beşlisidir.

Aralarında yarım ses olmadan dizilmiş beş dereceden oluşan ses dizgesi.

1. Müzikte kullanılan seslerin yükseklik yönünden adı.

2. Bazı telli çalgılarda, sap üzerine belli aralarla konan ve kemik, barsak, metal, naylon gibi çeşitli malzemelerden yapılmış bağ, şerit, çubuk gibi bölmelere verilen ad.

3. Klarnet, obua, saksafon gizi pistonsuz üflemeli çalgılarda hareketli kapakçıklara verilen ad.

1. Müzik tarihinde gelişim ve ifadecilik bakımından birbirinden ayrılan dönemlere bu isim verilir. Klâsik periyod, Rönesans periyodu, Romantik periyod v.b.

2. Karakterce birbirine yakın olan iki müzik cümlesinin ya da bölümün bir arada oluşturduğu sürece denir.

Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam.

Klâsik Türk müziğinde kullanılan birleşik makam. Bûselik (si) sesi üzerinde (yerinde) Nişabûr makamı dizisinin bir kısmının veya Nişabûr beşlisinin, nevâ sesi üzerine aktarılmış Bûselik makamı dizisinin bir kısmının, rast sesi üzerindeki (yerinde) Rast makamı dizisine (Acem'li Rast da olabilir) veya Rast beşlisine eklenmesiyle meydana getirilmiştir. İnici-çıkıcı bir seyir özelliğine sahiptir. Karar sesi rast (sol), güçlü sesi nevâ (re)'dır. Asma kararları, bûselik (si) sesinde Nişâbur, dügâh (la) sesi üzerinde Rast, rast (sol) sesi üzerinde (yerinde) Pençgâh, nevâ (re) sesi üzerinde Rast, segâh (koma bemolü almış si) sesi üzerinde (yerinde) Segâh ve Ferahnâk, dügâh (la) sesi üzerinde (yerinde) Uşşak, hüseynî aşîrân (mi) sesi üzerinde Uşşak ve Hüseynî, yegâh (re) sesi üzerinde Rast çeşnileridir.

Kalın ses.

Herhangi bir sesin bir oktav kalını için kullanılır.

1. Klâsik Türk müziğinde çalgı müziği formu. Bazı basit usûller dışında daima büyük usûllerle betelenir ve her bölümüne hâne adı verilir. Her hâneden sonra mülâzime denen bölüm gelir. Çeşitli kaynaklarda 15 hâneye kadar genişleyebildiğine dair bilgiler olmakla birlikte peşrev, 16. yüzyıldan sonra olgun biçimini almış ve genellikle 4 hâneli olarak bestelenmiştir.

2. Davul-zurna takımlarının güreş müsabakalarında çaldıkları giriş ezgisi.

Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam.

Klâsik Türk müziğinde kullanılmış birleşik makam.

Yedi veya dokuz deliği bulunan eski bir ney çeşidi.

Telli ve klavyeli bir çalgıdır. Duvar piyanosu ve kuyruklu piyano olmak üzere ikiye ayrılır. İlk piyanonun 1711 yılında Bartolomeo Cristofori tarafından yapıldığı, günümüzdeki şekline ise 18.yy. ortalarında kavuştuğu bilinmektedir. Kullanımı solo enstrüman olarak, eşlik enstrümanı olarak ya da orkestralarda olabilir.

Müziğin söz ile olan uyumu.

Bkz. Bûselik.

Klâsik Türk müziğinde kullanılmış makam. Günümüze örneği ulaşmamıştır.